چرا این جزیره دورافتاده در کانادا، محبوب دانشمندان ناسا شد؟
جف تراشر، جدا از اینکه مستندساز و فیلم‌ساز معتبری به شمار می‌رود، یک ماجراجوی تمام عیار است. او در پروژه اخیر خود برای مستند کوتاه CBC با نام My New Moon Suit به جزیره دورافتاده دون (Devon Island) در شمال کانادا سفر کرد. جزیره‌ای که بزرگ‌ترین جزیره غیرمسکونی جهان محسوب می‌شود و همیشه میزبان آزمایش‌های ناسا روی لباس‌های فضایی و شبیه‌سازی مأموریت‌های ماه و مریخ است.
چگونه یک مستندساز به آزمایش لباس فضایی رسید؟
تراشر در دوران تحصیلش بیشتر به هنرهای خلاقانه متمایل بود و علاقه خیلی به خصوصی به دنیای علوم نداشت. تا اینکه در یکی از پروژه‌های اولیه خود با نشنال جئوگرافیک، درگیر تولید مستندی درباره گرد و غبار شد و به مکان‌هایی مثل کوهستان آلپ در سوئیس، اعماق دریای کارائیب و صحرای نوادا سفر کرد. او حتی موفق شد گرد و غباری را که چارلز داروین در سفر دریایی خود جمع‌آوری کرده بود، مورد بررسی قرار دهد.
کار به جایی رسید که تیم او، یک ایده‌ٔ جسورانه و جاه‌طلبانه را مد نظر گرفت: شبیه‌سازی طوفان گرد و غبار به سبک سیارهٔ مریخ! تراشر با ناسا تماس گرفت تا اجازه استفاده از تونل باد مریخی در کالیفرنیا را بگیرد و با حمایت دانشگاه داکوتای شمالی و دریافت یک لباس فضایی مخصوص برای مریخ، این آزمایش انجام گرفت. همین چالش عجیب، زمینه همکاری تراشر را با پاسکال لی، دانشمند سیاره‌شناس ناسا فراهم کرد و به تولید سه مستند علمی منجر شد.
چرا ناسا به جزیره دِوِن علاقه‌مند است؟
جزیره دون در مجمع‌الجزایر قطبی در شمال کانادا و در استان نوناووت قرار دارد که به خاطر محیط خشن، سرمای شدید، بادهای سهمگین و زمین ناهموار، شرایطی شبیه به سطح مریخ را ایجاد کرده است. اما ببینیم علت علاقهٔ ناسا به این تکه خاک بی‌نام و نشان چیست.
شباهت زمین‌شناختی به مریخ
در جزیره دون، گودال عظیمی به اسم دهانهٔ هاوتِن (Haughton Crater) وجود دارد که در اثر برخورد یک شهاب‌سنگ در حوالی ۳۹ میلیون سال پیش شکل گرفته است. این دهانه ۲۳ کیلومتری، به دلیل کمبود پوشش گیاهی و خشکی شدید، شباهت زیادی به گودال‌های مریخ دارد و همین امر باعث شده که دانشمندان از این مکان برای مطالعه شرایط مشابه سیاره سرخ استفاده کنند.
تمرین مأموریت‌های مریخ و ماه
آنچه که این جزیره گمنام را بیشتر در رادار توجهات قرار داد شروع پروژه (HMP) یا با نام کامل Haughton-Mars Project بود که از سال ۱۹۹۷ به رهبری دکتر پاسکال لی (Pascal Lee) در این جزیره به اجرا درآمد. ناسا، SETI و سایر سازمان‌های تحقیقاتی همگی به سوی این منطقه سرازیر شدند و از آن برای شبیه‌سازی مأموریت‌های فضایی، آزمایش لباس‌های فضانوردی، تجهیزات روباتیک و تمرین‌های زیست‌محیطی استفاده کردند.
تست تجهیزات و تحقیقات درباره وجود حیات در شرایط سخت
دون محل آزمایش ربات‌های کاوشگر مشهوری بوده و مریخ‌نوردهایی مثل Curiosity و Perseverance ابتدا در این جزیره تست شده‌اند. همچنین به دلیل شرایط سخت محیطی، دون محل ایده‌آلی برای مطالعه میکروب‌های مقاوم به سرمای بیرحم و تحمل‌ناپذیر بیابان‌های قطبی است و تحقیقاتی از این قبیل، دانشمندان را در رسیدن به پاسخ این سوال اساسی یاری می‌کند: آیا حیات میکروبی در مریخ یا سایر قمرهای یخی منظومه شمسی امکان‌پذیر است یا خیر.
