آیا در آینده نزدیک، اژدهای افسارگسیختهٔ چین غرب را می‌بلعد؟
ظهور چت‌بات پیشرفته چینی «دیپ‌سیک» deepseek بسیاری را شگفت‌زده کرده است. اما برای تحلیلگرانی که با تحولات چین در سالهای اخیر آشنایی دارند، این دستاورد بزرگ، اتفاق چندان غیرمنتظره‌ای نبوده است. در دهه گذشته، چین با اجرای یک برنامه جاه‌طلبانه به نام «ساخت چین ۲۰۲۵» در مسیر تسلط بر فناوری‌های پیشرفته، از جمله هوش مصنوعی، گام برداشته و موفقیت دیپ‌سیک، نمونه‌ای از تحقق این برنامه بلندمدت محسوب می‌شود.
برنامه‌ای که در سال ۲۰۱۵ معرفی شد، با این هدف که تصویر سنتی و بار منفیِ عبارت «ساخت چین» را از بین ببرد و آنرا از نمادی برای تولیدات ارزان و کم‌کیفیت، به نمادی از برتری صنعتی و تکنولوژیک تبدیل کند. دولت چین ده حوزه کلیدی، شامل هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی، خودروهای الکتریکی، انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری باتری را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرد. حوزه‌هایی که پیشرفت چین در بسیاری از آنها حتی از پیش‌بینی‌های اولیه هم فراتر رفته است.
پیشتازی در خودروسازی الکتریکی و انرژی‌های نو
برای مثال، شرکت‌هایی مانند «بی‌وای‌دی» BYD چین را به بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده خودروهای الکتریکی در جهان تبدیل کرده‌اند. حتی جلوتر از آلمان، ژاپن و آمریکا که به عنوان پیشگامان این صنعت شناخته می‌شوند. به گفته کارشناسان، مزیت رقابتی چین در این صنعت، تسلط بر زنجیره تأمین باتری‌های لیتیوم‌یونی بوده است. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، چین بین ۸۰ تا ۹۵ درصد از زنجیره تأمین جهانی پنل‌های خورشیدی را نیز کنترل می‌کند و تا سال ۲۰۲۸، ۶۰ درصد از کل انرژی تجدیدپذیر جهان را تولید خواهد کرد.
دستیابی به اهداف برنامه و واکنش غرب
دولت چین برای تحقق این اهداف بیش از ۲۵۰ هدف جزئی را در قالب یک نقشه راه دقیق مشخص کرد که تاکنون ۸۶ درصد از آنها محقق شده‌اند. در این مسیر، بیش از ۶۲۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دولتی انجام شده است. این موفقیت‌ها باعث شد که غرب، به‌ویژه آمریکا، سیاست‌هایی سخت‌گیرانه‌تری را برای مهار ماشین توقف‌ناپذیر چین، به‌ویژه در حوزه ریزتراشه‌ها، اتخاذ کند.
تحریم‌ها، مانع یا تسریع‌کننده پیشرفت چین؟
به باور برخی از تحلیلگران، محدودیت‌های غرب چین را به سمت خودکفایی سوق داده است. شرکت دیپ‌سیک، به‌رغم محدودیت‌های صادرات تراشه‌های پیشرفته از سوی آمریکا، با استفاده از سخت‌افزارهای قدیمی و بهینه‌سازی نرم‌افزاری، چت‌بات قدرتمندی توسعه داده است. شرکت هواوی هم که بابتِ دزدی فناوری، تحت تحریم‌های سنگین غرب قرار دارد، تولید ریزتراشه‌هایش را آغاز و رشد اقتصادی خود را حفظ کرده است.
آینده رقابت چین و غرب
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، آمریکا همچنان در برخی فناوری‌های کلیدی، مانند ریزتراشه‌ها و محاسبات کوانتومی، کشور شماره یک جهان است. درعین‌حال، رشد سریع اپلیکیشن‌های چینی مانند تمو و شین نیز ممکن است با محدودیت‌های غرب روبه‌رو شود. حالا باید دید که آیا تجربه شرکت‌هایی مانند هواوی، برای سایر شرکت‌های چینی تکرار می‌شود؟ و آیا این شرکت‌ها و صنایع می‌توانند خودشان را به مرز خودکفایی برسانند؟
