حتی بدبینترین تحلیلگران هم تصورش را نمیکردند که تنها طی دو هفته، حکمرانی پنجاه سالهٔ خاندان اسد در سوریه به پایان برسد و دولت این کشور به طور ناگهانی سقوط کند. اتفاقی که با خروج بشار اسد، رئیسجمهور سوریه از کشور در روز یکشنبه و پناه بردنش به روسیه، مهمترین نقطهٔ عطف تاریخ معاصر سوریه را رقم زد و بسیاری از کارشناسان سیاسی را به حیرت انداخت.
رژیم اسد پس از سالها جنگ داخلی و سرکوب شدید مخالفان، به طرز عجیبی در برابر پیشروی گستردهٔ نیروهای مخالف مغلوب شد. نیروهایی که از چند گروه مختلف تشکیل شده بودند که در بین آنها، گروه تحریرالشام (HTS) پررنگتر از سایرین بود. خصوصا زمانی که با تصرف شهرهای استراتژیکی همچون حلب، حمص و حما، هفتخوان سرنگونی حکومت اسد را به سرعت پشت سر گذاشت و سرانجام، زمینههای تصرف پایتخت کشور یعنی دمشق را فراهم کرد.
گروه یا به عبارت دقیقتر هیئت تحریرالشام یا HTS، که پیش از این به عنوان یکی از شاخههای القاعده شناخته میشده، در سالهای اخیر تلاش کرده تا تصویر معتدلتری از خود به نمایش بگذارد. حالا رهبر این گروه، احمد الشرع، معروف به ابو محمد الجولانی، در حال مذاکره برای تشکیل دولتی انتقالیست در سخنانی در مسجد دمشق اعلام کرده که: «تاریخی جدید در منطقه نوشته میشود.»
اکنون با سقوط حکومت اسد، امید به صلح افزایش یافته است. اما همچنان نگرانیهایی هم درباره خلأ امنیتی موجود در کشور وجود دارد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این تحول، میتواند مقدمهای برای دوران تازهای از بازسازی باشد. اما چالشهای بزرگی مانند تعیین رهبری جدید و مقابله با شکافهای عمیق اجتماعی و سیاسی همچنان به قوت خودشان باقی است.
با وجود تلاشهای تحریرالشام برای ایجاد یک برندینگ جدید و فاصله گرفتن از چهرهٔ یک گروه جهادی و افراطی، این گروه همچنان از سوی سازمان ملل، ایالات متحده، کانادا و بسیاری دیگر از کشورهای جهان به عنوان یک گروه تروریستی شناخته میشود. برخی از کارشناسان دلیل موفقیت این گروه را به خاطر ارتباط تنگاتنگ با دولت ترکیه و حمایتهای اردوغان میدانند.
HTS اعلام کرده که هدفش تشکیل حکومتی اسلامی و بازسازی سوریه است. با این حال، بسیاری از مردم کشور و فعالین مدنی نگران هستند که رویکردهای این گروه، همچنان با نقض حقوق بشر همراه باشد و امنیت و آسایشِ از بینرفتهٔ مردم را بدتر به هم بزند. هر چند که HTS در حال حاضر قدرت زیادی در سوریه به دست آورده، اما چالشهای داخلی مانند اختلافات ایدئولوژیک، رقابت با سایر گروهها و همچنین فشارهای بینالمللی، تهدیداتی کاملا جدی هستند که معلوم نیست این گروه به چه نحوی از آنها عبور خواهد کرد.